Mαστοδυνία
Η μαστοδυνία (ή μασταλγία) είναι ο μονόπλευρος ή αμφοτερόπλευρος πόνος στους μαστούς. Είναι ένα συχνό σύμπτωμα και εκτιμάται ότι το 70% των γυναικών εμφανίζουν πόνο στο μαστό κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο έντονος διαρκής πόνος των μαστών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την καθημερινότητα της γυναίκας και να της προκαλέσει άγχος και ανησυχία. Διακρίνονται η κυκλική και η μη κυκλική μαστοδυνία. Η κυκλική μαστοδυνία αφορά τον πόνο στο μαστό ο οποίος εμφανίζεται ως κομμάτι του φυσιολογικού έμμηνου κύκλου της κάθε γυναίκας. Στην μη κυκλική μαστοδυνία εμφανίζεται διαρκής πόνος στο στήθος που δεν σχετίζεται με την περίοδο, μπορεί να προέρχεται ακόμη και από άλλα σημεία του σώματος αλλά να γίνεται αισθητός στο μαστό.
Κυκλική μαστοδυνία
Είναι ο συνηθέστερος πόνος και αφορά γυναίκες ηλικίας 30 έως 50 ετών. Συνήθως αφορά και τους δύο μαστούς και εμφανίζεται μετά το μέσο του κύκλου (συνήθως μετά την 14η ημέρα) μέχρι και την έναρξη της περιόδου. Οφείλεται στην αύξηση των οιστρογόνων και προκαλεί πόνο, ευαισθησία και οίδημα από κατακράτηση υγρών και συμφόρηση του μαστού. Η ένταση του πόνου μπορεί να είναι αρκετά δυνατή. Συχνά περιγράφεται ως αίσθημα βάρους, ευαισθησία στο άγγιγμα, μια αίσθηση καψίματος, ή διαξιφιστικό πόνο στην περιοχή του μαστού. Συνήθως γίνεται αισθητός κυρίως στο άνω έξω τεταρτημόριο και επεκτείνεται κάτω από τη μασχάλη.
Ο κυκλικός πόνος του μαστού σταματάει ή υποχωρεί σημαντικά μετά την εμμηνόπαυση, όταν παύει δηλαδή η δράση των ορμονών. Υποχωρεί συνήθως μόνη της και δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία.
Σε επιμονή του άλγους υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης:
- Αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής. Μείωση των λιπαρών στο φαγητό, της σοκολάτας, της καφεΐνης, του αλκοόλ και αύξηση στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Μείωση ελάττωση του καπνίσματος. Μείωση του σωματικού βάρους και καθημερινή άσκηση. Υποστήριξη των μαστών με αθλητικό στηθόδεσμο ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου.
- 2. Χρήση φυτικών ελαίων (primrose/starflower oil)
- Χρήση φαρμακευτικής αγωγής σε επιμονή του άλγους (παρακεταμόλη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) και σε σοβαρότερες περιπτώσεις ορμονοθεραπείες (προγεστερόνη, ταμοξιφαίνη). Η φαρμακευτική θεραπεία θα πρέπει πάντα να γίνεται σε συνεννόηση με τον ιατρό.
Μη κυκλική μαστοδυνία
Είναι ο πόνος που δεν σχετίζεται με την περίοδο και εντοπίζεται συνήθως στον ένα μαστό, σε συγκεκριμένο σημείο και αφορά συχνότερα γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών. Μη κυκλική μαστοδυνία μπορεί να εμφανίσουν καλοήθεις παθήσεις του μαστού, όπως οι μακροκύστεις της ινοκυστικής νόσου, τα ινοαδενώματα και η μαστίτιδα.Παρόμοιοι πόνοι μπορεί να εμφανιστούν από στηθόδεσμους οι οποίοι δεν είναι άνετοι. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα των μυών και των νεύρων της περιοχής. Το σύνδρομο Τietze γνωστό και ως επώδυνη οστεοχονδρίτιδα αναφέρεται ως μια συχνή αιτία πόνου στο μαστό. Ο πόνος εντοπίζεται στο έσω ημιμόριο του μαστού και υπάρχει ευαισθησία στην ψηλάφηση της πλευροχονδρικής συνάθρωσης. Πόνος στο μαστό επίσης μπορεί να εμφανιστεί και από κακώσεις, τραυματισμό ή καταπόνηση των θωρακικών μυών. Σε αυτή την περίπτωση ο πόνος μεταβάλλεται με την αλλαγή θέσης και είναι πιθανό να αντανακλά στον αυχένα και στο άνω άκρο. Ο μη κυκλικός πόνος του μαστού χρειάζεται ανάπαυση και αποφυγή έντονων και απότομων κινήσεων. Σε επίμονο πόνο είναι απαραίτητη η λήψη φαρμακευτικής αγωγής με αντιφλεγμονώδη σκευάσματα, πάντα σε συνεννόηση με τον ιατρό.
Η μαστοδυνία στον έναν ή και στους δύο μαστούς δημιουργεί στις γυναίκες φόβο και ανησυχία γιατί εύκολα το σύμπτωμα του πόνου μπορεί να συνδεθεί με τον καρκίνο του μαστού. Πρέπει λοιπόν εδώ, να τονίσουμε ότι ο πόνος στο μαστό πολύ σπάνια σχετίζεται με καρκίνο του μαστού. Πολλές φορές όμως, το σύμπτωμα αυτό είναι η αφορμή για να πιάσει μία γυναίκα το στήθος, να το ψηλαφήσει και τυχαία να ανακαλύψει κάποιο μόρφωμα.
Από την άλλη, πρέπει να αναφερθεί ότι ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εμφανίζεται με μοναδικό σύμπτωμα τη μη κυκλική μαστοδυνία σε ποσοστό έως 10%. Επομένως, εάν αισθανθείτε πόνο στο στήθος που δεν μοιάζει με τον κυκλικό πόνο, εάν ο πόνος εμφανισθεί σε έναν μόνο μαστό, εάν γίνεται εντονότερος σε πίεση και επιμένει, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον ειδικό.
ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΣΤΟΥ
ΚΥΣΤΕΙΣ ΜΑΣΤΟΥ
Η πιο συχνή πάθηση των μαστών είναι οι κύστεις. Οι περισσότερες γυναίκες θα παρουσιάσουν μία ή περισσότερες κύστεις στη διάρκεια της ζωής τους. Εμφανίζονται συνήθως μετά την εφηβεία αλλά όχι μετά την εμμηνόπαυση. Η ύπαρξή τους δεν αυξάνει τις πιθανότητες καρκίνου στο μαστό. Επιβεβαίωση γίνεται με το υπερηχογράφημα που είναι η μέθοδος εκλογής για να ξεχωρίσει αν το ογκίδιο είναι κυστικό ή συμπαγές. H αφαίρεση τους κρίνεται αναγκαία υπό ορισμένες συνθήκες που θα κρίνει ο μαστολόγος σας.
ΙΝΟΑΔΕΝΩΜΑ ΜΑΣΤΟΥ
Το ινοαδένωμα είναι από τα πιο συχνά καλοήθη ογκίδια στις νεαρές γυναίκες. Εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 15 έως 35 ετών. Μπορεί κανείς να αντιληφθεί το ινοαδένωμα με την αυτοεξέταση (ψηλάφηση) ως ένα μόρφωμα ευκίνητο, ενώ όταν ο μαστός είναι διογκωμένος πριν από την περίοδο, μπορεί να γίνει πιο έντονα ψηλαφητό και πιθανώς να είναι και επώδυνο. Υπάρχουν και περιπτώσεις που το ινοαδένωμα ανευρίσκεται τυχαία σε έναν προληπτικό έλεγχο. Το ινοαδένωμα ενδέχεται να μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού ή με τη χρήση ορμονοθεραπείας και ακόμα μπορεί να συρρικνωθεί κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, όταν ελαττωθούν τα επίπεδα των ορμονών. Η αφαίρεση τους γίνεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις για τις οποίες θα σας ενημερώσει ο μαστολόγος.
ΕΚΚΡΙΜΑ ΘΗΛΗΣ
Έκκριμα θηλής είναι το υγρό που εκχέεται από τη θηλή σε μια γυναίκα η οποία δεν είναι έγκυος και δεν θηλάζει. Το έκκριμα θηλής είναι αρκετά συχνό φαινόμενο και αποτελεί το τρίτο σε σειρά συχνότητας σύμπτωμα, για το οποίο η ασθενής ζητά συμβουλή από τον ιατρό μετά από τη μαστοδυνία και τον όγκο του μαστού. Οι αιτίες ποικίλουν και μπορεί να σχετίζονται με διαφορετικές παθήσεις, καλοήθεις και κακοήθεις. Οι εξετάσεις που θα πρέπει να γίνουν είναι το υπερηχογράφημα, η μαστογραφία του μαστού, η κυτταρολογική εξέταση του εκκρίματος καθώς και η μαγνητική μαστογραφία όπου κρίνεται απαραίτητο.
ΜΑΣΤΙΤΙΔΑ
Μαστίτιδα είναι η μικροβιακή φλεγμονή του μαστού. Οι μαστίτιδες είναι αρκετά συχνές κατά τη διάρκεια του θηλασμού (τότε εμφανίζεται το 10% των συνολικών μαστιτίδων και αναφέρονται ως μαστίτιδες του θηλασμού ή της γαλουχίας). Μαστίτιδες εμφανίζονται επίσης σε ασθενείς με πορεκτασία αλλά και σε ασθενείς που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (λόγω διαβήτη, θεραπεία με κορτικοειδή ή άλλων ασθενειών του ανοσοποιητικού), καθώς και το κάπνισμα. Τα συνηθέστερα μικρόβια που προκαλούν μαστίτιδα είναι ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος.
ΕΝΔΟΠΟΡΙΚΟ ΘΗΛΩΜΑ
Το ενδοπορικό θήλωμα είναι ένα καλόηθες ογκίδιο που αναπτύσσετε σε έναν ή περισσότερους γαλακτοφόρους πόρους του μαστού. Μελέτες έχουν δείξει ότι δεν συνδέεται με την ανάπτυξη καρκίνου, ωστόσο θα πρέπει να γίνεται ιστολογική ταυτοποίηση για να αποκλειστεί η συνύπαρξη κακοήθειας. Αποτελεί μαζί με την πορεκτασία την πιο συχνή αιτία της έκκρισης υγρού από τη θηλή. Η ύπαρξη ενδοπορικού θηλώματος είναι πιο πιθανή όταν το υγρό εκκρίνεται αυτόματα (χωρίς πίεση) και από ένα μόνο πόρο. Ο συνήθης τρόπος αντιμετώπισης είναι η χειρουργική αφαίρεση του πόρου ή των γαλακτοφόρων πόρων πίσω από την θηλή, επίσης μπορεί να γίνει VAB (vaccum assisted biopsy). Αυτή πραγματοποιείται με σκοπό την ιστολογική ταυτοποίηση της ύπαρξης ενδοπορικού θηλώματος και του αποκλεισμού συνύπαρξης κακοήθειας. Η χειρουργική αφαίρεση γίνεται με περιθηλαία τομή, μια τομή δηλαδή, στην περιφέρεια της σκουρόχρωμης περιοχής γύρω από τη θηλή.
ΕΚΤΑΣΙΑ ΠΟΡΩΝ
Η πορεκτασία είναι μία φυσιολογική καλοήθης πάθηση του μαστού. Ο μαστός αποτελείται από τα λόβια, δηλαδή αδένες που παράγουν γάλα και τους γαλακτοφόρους πόρους που φέρνουν το γάλα στη θηλή. Όσο η γυναίκα πλησιάζει στην εμμηνόπαυση και γενικότερα μετά τα 35 έτη οι γαλακτοφόροι πόροι κονταίνουν και διατείνονται. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται πορεκτασία και είναι φυσιολογική.
ΜΙΚΡΟΑΠΟΤΙΤΑΝΩΣΕΙΣ
Οι μικροαποτιτανώσεις αποτελούν ένα από τα συχνότερα μαστογραφικά ευρήματα και σχετίζονται συνήθως με καλοήθεις αιτίες. Πρόκειται για εναποθέσεις αλάτων ασβεστίου στο μαστό, που είναι ορατές σαν μικρά στίγματα. Σε μικρό ποσοστό ασθενών σχετίζονται με την ανάπτυξη πορογενούς καρκινώματος in situ (DCIS) και λιγότερο συχνά με παρουσία διηθητικού πορογενούς καρκίνου. Σπανιότερα σχετίζονται με λοβιακού τύπου νεοπλασία. Για την ταυτοποίηση θα χρειαστεί περαιτέρω έλεγχο με μεγεθυντική μαστογραφία ή και βιοψία.
ΑΔΕΝΩΣΗ
Η αδένωση είναι μια καλοήθης, υπερπλαστική πάθηση του μαστού, κατά την οποία τα αδενικά στοιχεία του μαστού, και κυρίως τα λοβία του, μεγαλώνουν σε μέγεθος, με αποτέλεσμα να περιέχουν αυξημένο αριθμό κυττάρων σε σχέση με το φυσιολογικό. Η αδένωση εμφανίζεται συνήθως σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, κυρίως ηλικίας 30 – 50 ετών, ενώ μπορεί να είναι και τυχαίο εύρημα σε γυναίκες με ινοκυστική νόσο των μαστών. Υπάρχουν διάφοροι τύποι αδένωσης, με κυριότερες την αποκρινή αδένωση, την μικροαδενική αδένωση και τη σκληρυντική αδένωση.
ΑΚΤΙΝΩΤΗ ΟΥΛΗ
Ακτινωτή ουλή ονομάζεται μία περιοχή του μαστικού ιστού που έχει υποστεί ίνωση, είναι σκληρή, φέρει ακτινωτές προσεκβολές και μοιάζει με ουλή. Αποτελεί μαστογραφικό εύρημα. Συχνά εμφανίζεται με κυκλοτερείς προσεκβολές και φαίνεται στη μαστογραφία σαν μικρός γαλαξίας.
Είναι ιδιοπαθής, δηλαδή δημιουργείται μόνη της χωρίς να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος προδιαθεσικός παράγοντας. Συνήθως στην συγκεκριμένη περιοχή του μαστού προϋπάρχει υπερπλασία του επιθηλίου των γαλακτοφόρων πόρων η οποία στην συνέχεια παίρνει την μορφή της αδένωσης και της σκληρυντικής αδένωσης.
Η ακτινωτή ουλή είναι μία καλοήθης κατάσταση του μαστού όμως η παρουσία της διπλασιάζει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Σε ποσοστό 30% μπορεί να υποκρύπτει είτε πορογενές καρκίνωμα in situ (DCIS) είτε σωληνώδες καρκίνωμα του μαστού (tubular carcinoma). Πολύ συχνά επίσης σχετίζεται με άτυπη πορογενή υπερπλασία ή άτυπη λοβιακή υπερπλασία των γαλακτοφόρων πόρων – που αποτελούν πρόδρομες καταστάσεις καρκίνου του μαστού.
Η αντιμετώπιση της ακτινωτής ουλής περιλαμβάνει τις περισσότερες φορές χειρουργική αφαίρεση διότι στο περίπου 15% των περιπτώσεων η βλάβη υποεκτιμάται (δηλ. στην πραγματικότητα υπάρχει κακοήθεια η οποία δεν συμπεριλαμβάνεται στα κομμάτια της βιοψίας). Επίσης, υπάρχουν μερικές ενδείξεις πως μπορεί να αποτελεί προκαρκινική αλλοίωση, η οποία βραδέως εξελίσσεται σε κακοήθεια σε ποσοστό περίπου 20%.
Εφόσον και μετά την χειρουργική αφαίρεση δεν αναδεικνύεται κάποια περαιτέρω βλάβη, δεν χρειάζεται επιπλέον θεραπεία.
ΝΟΣΟΣ PAGET
Η νόσος Paget της θηλής είναι μία σπάνια οντότητα που προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά τις γυναίκες. Πρόκειται για καρκίνο που βρίσκεται στους γαλακτοφόρους πόρους κάτω από τη θηλή. Εμφανίζεται ως χρόνιο έκζεμα στη θηλή και τη θηλαία άλω, με δημιουργία εφελκίδων, κάψιμο, κνησμό και τσούξισμο στη θηλή. Τα συμπτώματα αυτά δεν υποχωρούν με εφαρμογή τοπικών καταπραϋντικών αλοιφών. Το έκζεμα στη θηλή δημιουργείται από την παρουσία των καρκινικών κυττάρων που διηθούν τη θηλή και την επιδερμίδα της γύρω περιοχής. Πολλή συχνά συνυπάρχει και διηθητικό καρκίνωμα και χρήζει εξειδικευμένης αντιμετώπισης.
ΦΥΛΛΟΕΙΔΗΣ ΟΓΚΟΣ
Ο φυλλοειδής όγκος είναι ένας σπάνιος όγκος του μαστού, συνήθως καλοήθης, που όμως μπορεί να έχει και κακόηθες δυναμικό (φυλλοειδές κυστεοσάρκωμα). Τα δυο χαρακτηριστικά του είναι η γρήγορη αύξηση του μεγέθους του και η τάση υποτροπής του.
Τόσο η καλοήθης όσο και η κακοήθης -αλλά και μια ενδιάμεση (borderline)- μορφή του αντιμετωπίζονται με την χειρουργική αφαίρεση του όγκου.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του είναι ότι συνήθως εμφανίζεται σε γυναίκες κοντά στα 40 έτη, αν και η κακοήθης μορφή του τείνει να εμφανιστεί δέκα χρόνια αργότερα.
Ν.MONDOR
Η νόσος του Mondor είναι μία σπάνια καλοήθης κατάσταση του μαστού. Εμφανίζεται ξαφνικά ως μία φλεγμονώδης, ερυθρή, σκληρή, επώδυνη ταινία πάνω στο δέρμα του μαστού. Οφείλεται σε σκληρυντική θρομβοφλεβίτιδα των επιπολής αγγείων του μαστού και κυρίως αυτών που βρίσκονται στην έξω πλευρά ή στον κάτω πόλο του μαστού.
Δεν υπάρχει κάποια αιτία που να προκαλεί τη νόσο αυτή. Έχουν ενοχοποιηθεί οι φλεγμονές του μαστού, χειρουργικές επεμβάσεις που αφορούν τους λεμφαδένες της μασχάλης αλλά και η έντονη γυμναστική.
ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΜΑΣΤΟΥ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Άτυπη επιθηλιακή υπερπλασία των πόρων (ADH)
Άτυπη επιθηλιακή υπερπλασία των λοβίων (ALH)
Λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS)
Επίπεδη επιθηλιακή υπερπλασία (FEA)
Θήλωμα/Θηλωμάτωση (Papillary lesions)
Ακτινωτή ουλή (radial scar)
Mucocele like lesions